Rabu, 08 Februari 2012

kASUKSEMAN MATATAH


Om Swastiastu,

Ida dane sareng sami, midartayang indik Upacara Matatah wiadin Mapandes, kawiaktian ipun sampun ketah kemargian ring Desa Pakraman olih Krama Hindune ring Bali, nika mahawinan titiang nenten malih ngaturang eedan upacara matatah manut Desa Mawacara. Kemaon sane pisarat aturang titiang wantah Kasukseman utawi pikenoh matatah sane mabuat pisan keangge nuntun utawi nitenin kahuripan puniki risajeroning mitetin pikayun sane boya-boya utawi nenten becik, nuju sane rahayu miwah kasubagyan.

Punika awinan pisarat manah titiang pacang nyobyahang tatuwek upacara matatah puniki sepisan kaangge melajahang angga sumangdene prasida karesepang tur kacihnayang ri sajeroning Budhi Pekerti, boya ja wantah sewates upacara kemaon, nanging nglantur maparisolah sane patut manut kecaping Agama.

Sinalih tunggil upacara yadnya sane katur makadi mangkin indik matatah mabuat pisan utamanyane ring para yowana utawi Daha-Teruna, mangda nyuciang angganyane saking karma Wesana sane kaon(Asuri Sampad) nuju Karma Wesana sane patut inggih punika (Paiwi Sampad). Riantukan mejanten pisan ring iwawu embas manusane maurip sampun ngambel karma wasana sane patut kasuciang ring kahuripane puniki.

Pamiarsa sareng sami sane wangiang titiang, untu tajep wiadin renggah sane wenten ring angga sarira puniki, kaanggen cihna utawi niasa keraksasane sane nyejehin manah pacang ngrusak kahuripane puniki . punika awinan keanggen niasa untune sane renggah punika sandang kapunggel mangda ambek keraksasane sane galak ngaresresin manados ambek kadewataan sane asih miwah santy. Ambek kedewataan ring kemanusan punika mangda setata inggil, ngelangkungan ambek keraksasane sane letuh, mawinan kawentenan upacara matatah.

Ring sajeroning ngetep untu wantah 6( nemnem) wilangannyane turmaning wantah sane duwuran kemanten kasangih sane kaanggen niasa Sad Ripu luwire :
  1. Kama / nafsu
  2. Lobha / rengka
  3. Krodha / kebrahmantian
  4. Mada / memunyah
  5. Moha / kebingungan
  6. Masarya / iri hati

Sad ripu sane wenten ring padewekan, patut pisan titenin mangda nenten kantos ngerebeda ring kahuripan, boya ja kaicalan maka sami, nganging kapitetin utawi kasomya, punika duaning nenten sami untune kapunggel.

Inggih, napike awinan ritatkala yusa anom, patut ngemargiang parikrama matatah. Riantukan yusa anome punika wantah galah masa sane nedeng ganjih, sangkan ing anggga sarirane nedeng kembang kalikub antuk pamuartian Sad ripu sane patut kawaspadain antuk pikayun sane hning, pageh tur dayuh mangda nenten wenten nemu sengsara. Yening ring galah masa puniki para yowanane lenga ring padewekan makadi sikian titiangne sane kalintang tambet puniki, rikala kaliput dening kasakten Panca Indria. Sinah kenerakane jaga pacang kapuponin, dwaning tan prasida mitetin manah kirang jagra marep mesehe ring angga. Puniki sane ajerihin titiang ring manah punapi raris pawaran titiang manados jadma sane manggihin aab jagate stata katiben kabiahparan mekadi pinyungkan sangkaning narkoba miwah sane siosan, sane mawiwit saking kirang nyane mapitet ring pikayunan soang-soang.

Punika awinan jengah manah titiang turmaning cumpu pisan ngiring para yowanane sareng sami ngawit mangkin maparidabdab ningkahang raga ninutin tetuek utawi pikenoh sane wenten ring upacara "matatah" inggih punika :

"Anyekung Jnana Sudha Nirmala" sane kekawitin saking upakara nyekeb ring tengahing Bale gedong.

Dwaning asapunika lugrayang titiang ngetus kecaping pustaka suci Sarasamuscaya sloka 72 asapuniki ;

"PHLANING KAHRTANING INDRAYA NIHAN,
KADIRGAYUSAN, ULAH RAHAYU
PAGEHING YOGA KASAKTIN, YASA, DHARMA, ARTHA,
KATEMU RI KAWASANING INDRIYA."


Artosnyane kadi puniki ;

"Pikolihe ngeret indria punika, panjang yusa, parilaksanan becik ring yoga, sakti, yasa, dharma, artha sida kapolihan yening sampun mitetin indriya."

Ida dane sareng sami yan cutetang tititang indik parikramaning upacara matatah sane ketah kelaksanayang olih karma Hindune ring Bali sekadi puniki ;
  1. Ring Bali, pamargi upacara matatah taler sanekebaos mapandes puniki kelaksanayang maduluran antuk sastra agama Hindu, mekadi lontar Jadma Prawerti, lontar Kala Tatwa, lontar Eka Pratama, kekawin Gatot Kacasraya, miwahkekawin smara dahana.
  2. Upacara matatah marupa yasa kertin I rerama marep ring ipianak, sane kamargiang ri sampune munggah daa-truni utawi tutug kelih.
  3. Upacara matatah masuksma nyomiang ambek keraksasane mangda sida kakasorang olih ambek kadewatan.
  4. Untu sane katatah punika akehnyane wantah nemnem, gigi seri patpat, lan suing kalih.
  5. Untune sane katath punika maka pralambang mucehang Sad ripu ring angga sarira.
Inggih para panureksa sapunika taler ida-dane sane wangiang titiang, wantah asapunika Dharma Wacana sane prasida katur ngenining indik kasuksman upacara matatah, dumogi wenten pikenoh ipun, nenten lali titiang nunas geng rena sinampura indik unjuk lungsur ritatkala ngaturang jagra winunggu ring ajeng. Maka wesananing atur lugrayang titiang nguncarang parama santi.

"Om Cantih, Cantih, Cantih, Om".




Beladbadan

         BELADBADAN

Dumun ring postingan bebladbadan tiang sampun ngecenin "penjelasan" indik bebladbadan. Bebladbadan punika wantah silih sinunggil Basa Basitha sane lumrah kaanggen ring Basa Bali. Minab yen wenten semeton sane durung tatas uning indik bebladbadan punika, dados malih ngwacenin "penjelasane" ring artikel bebladbadan punika.

Nah, ne mangkin tiang malih ngicenin makudang-kudang conto bebladbadan sane lianan. Ring sor puniki wenten makudang-kudang conto bebladbadan , luiripune :
  1. Mabunga layu = mayang, arti paribasane = sayang
  2. Blulang maukir = wayang, arti paribasane = sayang
  3. Maberuk tanah = caratan, arti paribasane = nyaratang
  4. Mabawang putih = kesuna, arti paribasane = pisuna
  5. Mabunga buah = bangsah, arti paribasane = mlangsah
  6. Macarang nyuh = papah, arti paribasane = ngepah
  7. Maceleng lua = bangkung , ati paribasane = bengkung
  8. Madanyuh biu = kraras, arti paribasane = raras dogen
  9. Madasar nasi = entip, arti paribasane = ngintip
  10. Madamar langit = bulan, arti paribasane = bulanan
  11. Madamar bangke = angenan, arti paribasane = mapangenan
  12. Madamar di carik = kunang-kunang, arti paribasane = tunangan
  13. Madon jaka = ron, arti paribasane = makaronan
  14. Madakin kuping = tilu, arti paribasane = uling liu
  15. Maadin kuud = klungah, arti paribasane = jengah
  16. Ental magulung = subeng, arti paribasane = nyebeng
  17. Golok jembrana = sadu, arti paribasane = masadu
  18. Gonda di gunung = anti, arti paribasane = nganti
  19. Goak mamata barak = tuhu-tuhu, arti paribasane = tuhu (sejati)
  20. Gedebong tuh = kupas, arti paribasane = upas

Inggih amunika dumun pupulan bebladbadan sane nyidang icenin tiang. Benjang-benjang malih lanturang tiang.(*bb/bsp)

Keketus saking :
* Buku Basitha Paribasa Bali



Bebladbadan puniki masaih ring "wewangsalan", sakadi papiring indik kahanan kalih laksanan janma, ring asapunapine sada pedas suksmanipun. Kewanten yening anake mabladbadan, artinipun sane sujati nenten kaucapang, antuk kasengguh sami sampun uning ring artinipun.

Ring sor puniki wenten makudang-kudang conto bebladbadan , luiripine :
  1. Ketimun pait = paya, arti paribasane = semaya
  2. Wayang gadang = Kresna, arti paribasane = tresna
  3. Macarang Uga = sambilan, arti paribasane = masambilan
  4. Matabeng gelang = tutub, arti paribasane = tutugang
  5. Makunyit di alas = temu, arti paribasane = katemu
  6. Mabuaya di tegal = alu, arti paribasane = nglalu, kalu
  7. Mataluh nyuh = tombong, ati paribasane = sombong
  8. Jukut gedebong = ares, arti paribasane = ngeres-eresin
  9. Matiuk Jawa = belati, arti paribasane = ngulati
  10. Mabatis bebek = gempel, arti paribasane = ngempelin
  11. Base wayah = kakap, arti paribasane = gapgapan
  12. Mabuah jaka = beluluk, arti paribasane = nguluk-nguluk
  13. Mabuah wayah = jebug, arti paribasane = gedebug
  14. Mabuah kelor = klentang, arti paribasane = klentangin
  15. Mabubuh kladi = kulek, arti paribasane = elek
  16. Jaja uli magula = abug, arti paribasane = jebug
  17. Maboreh tangkah = buat, arti paribasane = kuat
  18. Mablakas peleng = timpas, arti paribasane = mimpas
  19. Mabaju tanpa lima = kutang, arti paribasane = kutang
  20. Beruk magantung = kakocor, arti paribasane = bocol
  21. Maabian Jawa = kebon, arti paribasane = ngebon

Inggih amunika dumun saking tiang indik bebladbadan. Benjang-benjang malih lanturang titiang.(*bb/bsb)

Kaketus saking :
* Buku Basitha Paribasa

NAMA : SANG NYOMAN BANGBANG KUSUMA JAYA NIM    : 834786947 NO. KARYA YANG DIBUAT IDE DAN GAGASAN ...